Έμμα Γκόλντμαν: Η τραγωδία της γυναικείας χειραφέτησης

Θα αρχίσω με μια παραδοχή: ανεξάρτητα απʼ όλες τις πολιτικές και οικονομικές θεωρίες που ασχολούνται με τις θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ των διάφορων ομάδων μέσα στην ανθρώπινη φυλή, ανεξάρτητα από ταξικές και φυλετικές διακρίσεις, ανεξάρτητα απʼ όλες τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των δικαιωμάτων γυναίκας και άνδρα, θεωρώ ότι υπάρχει ένα σημείο όπου αυτές οι διαφοροποιήσεις μπορούν να συγκλίνουν και να διαμορφώσουν ένα τέλειο σύνολο. Με τα παραπάνω δεν σκοπεύω να προτείνω μια συνθήκη ειρήνης. Ο γενικός κοινωνικός ανταγωνισμός, που στις μέρες μας κυριαρχεί σε ολόκληρη τη δημόσια ζωή, έχει προκύψει μέσω αντιτιθέμενων και αντικρουόμενων συμφερόντων και θα θρυμματιστεί, όταν η αναδιοργάνωση της κοινωνικής μας ζωής, βασιζόμενη στις αρχές της οικονομικής δικαιοσύνης, αποτελέσει πραγματικότητα.

Η ειρήνη ή η αρμονία μεταξύ των φύλων και των ατόμων δεν εξαρτάται απαραίτητα από μια επιφανειακή εξίσωση των ανθρώπινων όντων• ούτε απαιτεί την εξάλειψη εξατομικευμένων γνωρισμάτων και ιδιαιτεροτήτων. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα, και που στο άμεσο μέλλον πρέπει να επιλυθεί, είναι το πώς μπορεί κάποιος να είναι ο εαυτός του και ταυτόχρονα να είναι ένα με τους άλλους, να συμμερίζεται αισθήματα με όλα τα ανθρώπινα όντα και ταυτόχρονα να διατηρεί ατόφιες τις ιδιότητες που τον χαρακτηρίζουν. Αυτή, νομίζω, πως είναι η βάση πάνω στην οποία μπορούν να συναντηθούν χωρίς ανταγωνισμό και αντίθεση η μάζα και η μονάδα, το αληθινά δημοκρατικό και το πραγματικά ατομικιστικό, ο άνδρας και η γυναίκα. Ίσως το σύνθημα δεν θα πρέπει να είναι «συγχωρήστε ο ένας τον άλλον», αλλά «κατανοήστε ο ένας τον άλλον». Η συχνά αναφερόμενη φράση της Madame de Stael, «το να καταλαβαίνεις τα πάντα σημαίνει να συγχωρείς τα πάντα», δεν μου φάνηκε ποτέ ιδιαίτερα ελκυστική, επειδή έχει την οσμή του εξομολογητικού: το να συγχωρήσεις το συνάνθρωπό σου κουβαλά μία φαρισαϊκή ανωτερότητα. Το να κατανοείς το συνάνθρωπό σου αρκεί. Η αποδοχή αντιπροσωπεύει εν μέρει τη θεμελιώδη πτυχή των απόψεών μου σχετικά με τη χειραφέτηση της γυναίκας και της επίδρασης που έχει σε ολόκληρο το γυναικείο φύλο.

Η χειραφέτηση θα πρέπει δώσει στη γυναίκα τη δυνατότητα να γίνει άνθρωπος με την ουσιαστική πλέον έννοια. Όλα όσα μέσα της ποθούν την αποδοχή και τη δράση θα πρέπει να φτάσουν στο υψηλότερο επίπεδο έκφρασής τους• όλα τα τεχνητά εμπόδια πρέπει να καταρεύσουν και ο δρόμος προς τη μεγαλύτερη ελευθερία πρέπει να καθαρίσει από κάθε ίχνος καταπίεσης και σκλαβιάς τόσων αιώνων.

Μάρεϊ Μπούκτσιν, ο στοχαστής της ελευθερίας και της οικολογίας

Στο παρακάτω κείμενο παρουσιάζεται με συντομία η ζωή και το έργο του Μάρεϊ Μπούκτσιν, όπως επίσης και οι σημαντικότερες προσπάθειες για τη διάδοση της θεωρίας του (κοινωνική οικολογία), δηλαδή του Ινστιτούτου για την Κοινωνική Οικολογία και του προγράμματος για τον Κομμουναλισμό. 

Τα ξημερώματα της Κυριακής 30 Ιουλίου 2006 πέθανε ο Μάρεϊ Μπούκτσιν (Murray Bookchin) σε ηλικία 85 ετών. Σύμφωνα με τις δηλώσεις της κόρης του στα τοπικά μέσα ενημέρωσης του Βερμόντ (Vermont) των Η.Π.Α. πέθανε από ανακοπή καρδιάς στο σπίτι του στο Μπέρλιγκτον (Burlington) του Βερμόντ.

Βιογραφικά στοιχεία
Ο Μπούκτσιν γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη τον Ιανουάριο του 1921 από γονείς Ρώσους-εβραίους μετανάστες. Η γιαγιά του, από την πλευρά της μητέρας του, φρόντισε από πολύ νωρίς να εμποτίσει τον μικρό Μάρεϊ με τις ελευθεριακές ιδέες, αφού η ίδια συμμετείχε παλιότερα σε ένα κίνημα που εκδηλώθηκε στην τσαρική Ρωσία. Ο Μπούκτσιν κατά τη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης του 1929-32, και ενώ ήταν μόλις 9 ετών, οργανώθηκε στην κομμουνιστική νεολαία, αλλά το 1939 μετά το σύμφωνο Μολότωφ- Ρίμπεντροπ (1939) μεταξύ Σοβιετικών και Ναζί διεγράφη λόγω αναρχοτροτσκιστικών αποκλίσεων. Εντωμεταξύ, είχε δηλώσει εθελοντής για το μέτωπο του ισπανικού εμφυλίου, αλλά η αίτησή του απορρίφθηκε λόγω του νεαρού της ηλικίας του. Αργότερα, πέρασε στον τροτσκισμό από τον οποίο γρήγορα απογοητεύτηκε. Υπήρξε εργάτης σε χυτήριο του Νιου Τζέρσεϋ, ενώ ως εργάτης σε αυτοκινητοβιομηχανία κατά τη διάρκεια της μεγάλης απεργίας της Τζένεραλ Μότορς, υιοθέτησε την αντιεξουσιαστική σκέψη. Δημοσίευσε δεκάδες βιβλία, δίδαξε στα «ελεύθερα πανεπιστήμια» της Νέας Υόρκης, στο Στάτεν Άιλαντ (City College University System) και έγινε τακτικός καθηγητής στο Νιου Τζέρσεϋ (Ramapo College). Επίσης, υπήρξε συνιδρυτής του Ινστιτούτου Κοινωνικής Οικολογίας (Institute for Social Ecology) στο Βερμόντ το οποίο διηύθυνε μέχρι το τέλος της ζωής του.1

Μπουεναβεντούρα Ντουρρούτι 14/7/1896-20/11/1936

«Εχθρός μας είναι όποιος αντιτίθεται στις κατακτήσεις της επανάστασης»

Στις 7 Ιανουαρίου του 1921, ένας νεαρός μηχανικός των σιδηροδρόμων, ονόματι Μπουοναβεντούρα Ντουρούτι, εγγραφόταν στους καταλόγους των μελών της αναρχοσυνδικαλιστικής Εθνικής Συνομοσπονδίας Εργασίας της Ισπανίας, της θρυλικής Confederacion Nacional del Trabajo (CNT). Δεκαπέντε χρόνια μετά, θα σκοτωνόταν, υπηρετώντας το υπέρτατο όνειρο του ανθρώπου.

Η καταγραφή της περιουσίας του, όταν χάθηκε από μια, πιθανώς όχι και τελείως αδέσποτη, σφαίρα, που τον χτύπησε πισώπλατα, είναι ενδεικτική της ζωής του: «δύο αλλαξιές, δύο πιστόλια, ένα ζευγάρι γυαλιά ηλίου κι ένα ζευγάρι κιάλια». Αδιάφθορος, ακτιβιστής, βαθύτατα ηθικός, γενναίος, ικανός να εμπνεύσει, ωραίος και επιβλητικός με γέλιο και βλέμμα μικρού παιδιού, ο Μπουοναβεντούρα Ντουρούτι υπήρξε η προσωποποίηση της επαναστατικής ακεραιότητας, πολύ πριν τον Τσε. Κι ένα ίνδαλμα για δεκάδες παιδιά της εποχής, σαν τον Τσε.

Ήταν ένα γνήσιο τέκνο του 20ου αιώνα. Με όλη τη βία, τη φρίκη, το αίμα που τον έπνιξε, αυτός ο αιώνας που έφυγε είχε ένα χαρακτηριστικό μοναδικό: ήταν ο πρώτος στον οποίο ακούστηκαν δυνατά και καθαρά οι φωνές των λαών, ο πρώτος στον οποίο οι προλετάριοι είχαν φωνή και τη δύναμη να αγωνιστούν για μιαν αταξική κοινωνία. Πουθενά η φωνή τους δεν ακούστηκε τόσο καθαρή όσο στην Ισπανία του 1936, στη χρυσή γη της Καταλωνίας, όπου το όραμα του ελευθεριακού κομμουνισμού πήρε σάρκα και οστά σε μια κοινωνία πρότυπο -και προδόθηκε φρικτά από τον «ορθόδοξο κομμουνισμό», παραδιδόμενη στα χέρια των φασιστών του Φράνκο. Η αλήθεια για την οδυνηρή προδοσία, ήταν εκείνη που οδήγησε, προσχεδιασμένα κι ύπουλα, την προσωπικότητα του Ντουρούτι στα μικρά γράμματα της Ιστορίας. Ο Ντουρούτι, οι σύντροφοί του κι ο αγώνας τους ήταν η απόδειξη της συνείδησης κι αγωνιστικότητας των εργατών κι αγροτών, ήταν η απόδειξη πως δεν χρειάζονταν «εκπαίδευση» και «δικτατορία του προλεταριάτου», ούτε «εκκαθαρίσεις» σαν αυτές του Στάλιν για να επιτευχθεί το περίφημο «τελευταίο στάδιο της επανάστασης».

Πιοτρ Κροπότκιν: Προς τους νέους

Σε σας τους νέους θέλω να μιλήσω σήμερα. Οι γέροι — εννοώ φυσικά τους γέρους στην καρδιά και το πνεύμα— ας αφήσουν στην άκρη το βιβλιαράκι μου αυτό για να μην κουραστούν διαβάζοντας κάτι που δεν θα τους πει τίποτε.

Υποθέτω ότι είσαι περίπου δεκαοκτώ ή είκοσι χρονών, ότι τελειώνεις με την μαθητεία σου σε μια Τέχνη με τις σπουδές σου, και ότι τώρα βγαίνεις στην ζωή. Φαντάζομαι ότι το πνεύμα σου είναι απαλλαγμένο από τις προλήψεις τις οποίες διάφοροι άνθρωποι προσπάθησαν να σου εμφυσήσουν, ότι δεν φοβάσαι τον διάβολο και ότι δεν δίνεις σημασία στα παραληρήματα των παπάδων και των ιεροκηρύκων.

Υποθέτω ακόμη ότι δεν είσαι ένας από εκείνους τους ανόητους λιμοκοντόρους —θλιβερά προϊόντα μιας κοινωνίας σε παρακμή— που επιδεικνύουν τα γελοία παντελόνια και τις πιθηκίσιες φάτσες τους στους δρόμους, και οι οποίοι ήδη σ’ αυτήν την ηλικία δεν κυριαρχούνται από τίποτε άλλο πέρα από την ακόρεστη επιθυμία για απολαύσεις έναντι οποιουδήποτε τιμήματος… Απεναντίας πιστεύω ότι η καρδιά σου είναι ζωντανή, γι’ αυτό ακριβώς και σου μιλώ.

Η αναρχική κοινωνιολογία του φεντεραλισμού του Κόλιν Γουόρντ

Το κείµενο αυτό δηµοσιεύτηκε στην εφηµερίδα Freedom (27η Ιούνη, 11η Ιούλη 1992). Ο Κόλιν Γουόρντ (Colin Ward: 1924-) υπήρξε διευθυντής της αγγλικής εφηµερίδας Ελευθερία (Freedom) και ιδρυτής του περιοδικού Αναρχία (Anarchy). Έχει γράψει βιβλία για την πολιτική, την αρχιτεκτονική και την εκπαίδευση. Στο παρελθόν έχει δηµοσιευτεί στην Ευτοπία (τ. 2) κείµενό του µε τίτλο «Μια αναρχική προσέγγιση της πολεοδοµίας».

Ο µικρός αριθµός παιδιών σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα που είχε την ευκαιρία να µελετήσει την ιστορία της Ευρώπης, καθώς και του δικού του έθνους, έµαθε ότι υπήρξαν δύο κορυφαία γεγονότα κατά τον 19ο αιώνα: η ενοποίηση της Γερµανίας που επιτεύχθηκε από τον Βίσµαρκ και τον αυτοκράτορα Γουλιέλµο Α΄, και η ενοποίηση της Ιταλίας η οποία επιτεύχθηκε από τους Καβούρ, Ματσίνι, Γκαριµπάλντι και Βιττόριο Εµανουέλε Β΄.